Federico García Lorca

 Η ζωή του Federico García Lorca:

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα ήταν γιος ενός αγρότη, που γεννήθηκε σε ένα χωριό έξω από την μαυριτανική πόλη της Γρανάδας το 1899. Την ίδια χρονιά  γεννήθηκαν και ο Χέμινγουεϊ και ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Φτιάχτηκε το πρώτο Ζέπελιν. Δημοσιεύθηκε το Κατηγορώ του Ζολά...Σπούδασε μουσική και νομικά  στη Μαδρίτη, και ήταν ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης, καθώς και ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Ήταν ένα μέρος της avant-garde της δεκαετίας του 1920, γνώριζε τον  Λουίς Μπουνιουέλ] και τον   Νταλί.

Ο  Λόρκα το 1929-1930 πέρασε στη Νέα Υόρκη, ταξίδεψε στην Κούβα και στη συνέχεια επέστρεψε στην Ισπανία. Κατά τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του, Λόρκα διατηρούσε εξοχικό σπίτι στη Γρανάδα, όπου έγραψε τα πιο σημαντικά έργα του. Συνελήφθη και δολοφονήθηκε από Εθνικιστικούς  στρατιώτες, στις αρχές του ισπανικού εμφυλίου πολέμου,  το 1936.

Η ποήση του Federico García Lorca:

Στα μόλις 38 χρόνια της ζωής του, ο μεγάλος Ισπανός ποιητής πρόλαβε να δημιουργήσει ένα σπουδαίο έργο, που διακρίνεται από βαθιά νοήματα, πανανθρώπινη δυναμική, αμεσότητα, λυρισμό, γλωσσικό πλούτο. Ο ποιητής, που μέσα από την ποίησή του «τραγούδησε» την αγάπη αλλά και το θάνατο, εκείνος που μίσησε το δεσποτισμό και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και όρθωσε το ανάστημά του σε κάθε μορφή αδικίας, αγαπήθηκε ιδιαίτερα στη χώρα μας.  Στην ποίησή του φώλιασε η ψυχή της Ανδαλουσίας. Άνθρωποι, πόθοι, πάθη, έρωτες, αγώνες, παραδόσεις, φύση ήταν ο μαγικός ιστός πάνω στον οποίο ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα ύφανε την οικουμενική, αθάνατη ποίησή του.

Ο θεατρικός συγγραφέας...

Ο Λόρκα  όπως αναφέρθηκε  γύρισε στην Ισπανία το καλοκαίρι του 1930, όταν η χώρα γνώριζε κοσμογονικές αλλαγές. Πρώτα ήταν η πτώση της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα. Έναν χρόνο αργότερα κηρύχθηκε έκπτωτος ο βασιλιάς Αλφόνσος ΙΓ/ και η Ισπανία έγινε δημοκρατία. Ο Φερνάντο ντε λος Ρίος έπαιξε μεγάλο ρόλο στην πολιτιστική αναγέννηση της χώρας, πρώτα ως στέλεχος και έπειτα ως επικεφαλής του υπουργείου Πολιτισμού και Πληροφοριών. Η δημοκρατική κυβέρνηση δημιούργησε δύο σημαντικά θέατρα: το Teatro del Publico, που το διηύθυνε ο Αλεχάντρο Κασόνα, και ένα περιοδεύον, που το διηύθυναν ο Λόρκα και ο Εδουάρδο Ουγκάρτε. Ήταν το περίφημο Λα Μπαράκα, που τo 1932 με εισήγηση του Λόρκα άρχισε να περιοδεύει σε όλη την Ισπανία και να δίνει παραστάσεις σε μικρές πόλεις και σε πανεπιστήμια. Οι ηθοποιοί ήταν ερασιτέχνες και έπαιζαν δωρεάν, ενώ τα σκηνικά, όπως και τα κοστούμια, τα έφτιαχναν φοιτητές της Αρχιτεκτονικής απ' όλη την Ισπανία. Ως το 1936 που διαλύθηκε, το θέατρο ανέβασε 13 έργα και έδωσε παραστάσεις σε 72 χωριά και πόλεις. Η σημασία του στη διαμόρφωση του ίδιου του Λόρκα ως θεατρικού συγγραφέα ήταν τεράστια. Με βάση τις εμπειρίες των παραστάσεων βελτίωσε τα κείμενά του, δούλεψε στην παραγωγή τους, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα έπαιξε και ο ίδιος κάποιους μικρούς ρόλους.

O Λόρκα στην Ελλάδα

 Ο Λόρκα είναι ίσως ο πλέον μελοποιημένος ξένος δημιουργός από Έλληνες συνθέτες με αποτέλεσμα η ποίησή του ν' απλωθεί και ν' αγαπηθεί σε ακόμη πλατύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Η δύναμη, το περιεχόμενο της ποίησής του ενέπνευσαν Έλληνες δημιουργούς, που απέδωσαν το λόγο του στην ελληνική γλώσσα και τον μελοποίησαν με τέτοιο τρόπο που τον έκανε «δικό μας». Γέννημα ενός τόπου όπου το ποίημα είναι τραγούδι και το τραγούδι πόνος και αγάπη, ο Λόρκα είχε και ο ίδιος στενή σχέση με τη μουσική. Είναι φανερή, εξάλλου, η επίδραση που άσκησαν τα λαϊκά τραγούδια της Ανδαλουσίας στο σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου. Τα περισσότερα ποιήματά του μελοποιήθηκαν, ενώ ο ποιητής ασχολήθηκε με την κιθάρα, το παραδοσιακό όργανο έκφρασης της ανδαλουσιάνικης ψυχής.

Όλα του τα θεατρικά έργα έχουν παιχθεί πάνω από μία φορά το καθένα, τα ποιήματά του έχουν σχεδόν όλα μεταφραστεί και μάλιστα πολλές φορές, ενώ αρκετά έχουν μελοποιηθεί και έγιναν μεγάλες επιτυχίες.

Μια διαδρομή στο μελοποιημένο, από Έλληνες συνθέτες, έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα...

Ο Λόρκα είναι ίσως ο πλέον μελοποιημένος ξένος δημιουργός από Έλληνες συνθέτες με αποτέλεσμα η ποίησή του ν' απλωθεί και ν' αγαπηθεί σε ακόμη πλατύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Η δύναμη, το περιεχόμενο της ποίησής του ενέπνευσαν Έλληνες δημιουργούς, που απέδωσαν το λόγο του στην ελληνική γλώσσα και τον μελοποίησαν με τέτοιο τρόπο που τον έκανε «δικό μας». Γέννημα ενός τόπου όπου το ποίημα είναι τραγούδι και το τραγούδι πόνος και αγάπη, ο Λόρκα είχε και ο ίδιος στενή σχέση με τη μουσική. Είναι φανερή, εξάλλου, η επίδραση που άσκησαν τα λαϊκά τραγούδια της Ανδαλουσίας στο σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου. Τα περισσότερα ποιήματά του μελοποιήθηκαν, ενώ ο ποιητής ασχολήθηκε με την κιθάρα, το παραδοσιακό όργανο έκφρασης της ανδαλουσιάνικης ψυχής.

Πλήθος μελοποιήσεων...

Τα βιβλία του Λόρκα στα ελληνικά:

Ποίηση
Μοιρολόι για τον Ιγνάτιο Σάντσεθ Μεχίας. Μετάφραση Γιώργος Γεωργούσης. Διάττων, 2002.
Εκλογή ποιημάτων. Εισαγωγή-μετάφραση Τάκης Βαρβιτσιώτης. Εκδοτική Θεσσαλονίκης, 2001.
Divan del tamarit. Μετάφραση Βασίλης Λαλιώτης. Παρουσία, 2000.
Romancero Gitano. Μετάφραση Οδυσσέας Ελύτης. Μουσικές Εκδόσεις Ρωμανός, 2000.
Τσιγγάνικα τραγούδια. Μετάφραση Αργύρης Ευστρατιάδης. Καστανιώτης, 1998.
Ποιητικά άπαντα (Α+Β τόμ.). Μετάφραση Κοσμάς Πολίτης - Ρήγας Καππάτος. Εκάτη 1997.
Ποιήματα. Μετάφραση Άρης Δικταίος. Ζαχαρόπουλος, 1996.
Ο ποιητής στη Νέα Υόρκη. Μετάφραση Βασίλης Λαλιώτης. Σμίλη, 1993.
Θέατρο και ποίηση. μετάφραση Νίκος Γκάτσος. Ίκαρος, 1990.
Ποιήματα. Μετάφραση Κοσμάς Πολίτης. Πέλλα, χωρίς χρονολογία.
Ποίηση. Μετάφραση Απόστολος Σκούρτης. Δαμιανός.
Ποιήματα του Λόρκα έχει μεταφράσει παλαιότερα και ο Μήτσος Παπανικολάου. Περιλαμβάνονται στο βιβλίο Συλλογικό έργο, μαζί με μεταφράσεις από τον Μακ Λις, τον Βαλερί, τον Χάινε, τον Μποντλέρ, τον Απολινέρ κ.ά. Επιμέλεια Τάσος Κόρφης. Πρόσπερος, 1987.

Θέατρο
Το σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα. Μετάφραση Μαίρη Βιδάλη. Δωδώνη, 2001.
Θέατρο και ποίηση (Ματωμένος γάμος, Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα, Το σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα, Παραλογή του μισοΰπνου, Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας). Μετάφραση Νίκος Γκάτσος. Πατάκης, 2000.
Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη ή η γλώσσα των λουλουδιών. Μετάφραση Δημήτρης Καλοκύρης. Ύψιλον, 1999.
Ματωμένος γάμος. Μετάφραση Πάνος Κυπαρίσσης. Κέδρος, 1998.
Άτιτλο έργο. Μετάφραση Δημήτρης Καλοκύρης. Ύψιλον, 1994.
Ματωμένα στέφανα. Μετάφραση Γιώργος Σεβαστίκογλου. Δωδώνη, 1989.
Γέρμα. Μετάφραση Αλέξης Σολομός. Δωδώνη, 1986.
Δόνια Ροζίτα η γεροντοκόρη ή η γλώσσα των λουλουδιών. Μετάφραση Αλέξης Σολομός. Δωδώνη, 1986.
Η θαυμαστή μπαλωματού. Μετάφραση Αλέξης Σολομός. Δωδώνη, 1986.
Μαριάννα Πινέδα. Μετάφραση Κώστας Ζαρούκας. Γρηγόρης, 1971.
Τα μάγια της πεταλούδας. Οι φασουλήδες του Κατσιπόρρα. Μετάφραση Ιουλία Ιατρίδη. Δωδώνη.

Δοκίμιο
Ντουέντε: Ρόλος και θεωρία. Μετάφραση Ολυμπία Καράγιωργα. Εστία, 1998.
Για τον Λόρκα
Ιαν Γκίμπσον, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Μετάφραση Σπύρος Τσούγκος, Μικρή Άρκτος, 1999.
Ιαν Γκίμπσον, Η δολοφονία του Λόρκα, Μετάφραση Βαγγέλης Κατσάνης, Δίδυμοι, 1974.

Πηγές: http://www.os3.gr/arhive_afieromata/gr_afieromata_Federico_Garcia_Lorca.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CE%B4%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%BF_%CE%93%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%AF%CE%B1_%CE%9B%CF%8C%CF%81%CE%BA%CE%B1